Home
Radio's
  Philips
    Philips radio's
Luidsprekers
Diversen
Buizen
Nostalgie
Links
Te koop

 

Anton en Gerard Philips

Hanso Henricus Schotanus à Steringa Idzerda

 

De activiteiten van Philips begonnen op 15 mei 1891, toen Frederik en zijn zoon Gerard Philips in Eindhoven een gloeilampenfabriek oprichtten. In 1895 voegde Gerard's broer Anton zich bij de leiding van het bedrijf.

Philips begon met het maken van kooldraadlampen en was, rond de eeuwwisseling, één van de grootste producenten van Europa. Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van verlichting stimuleerden de verdere groei en in 1914 werd een onderzoekslaboratorium opgericht, dat zich ging bezighouden met het bestuderen en chemische en fysische processen en het stimuleren van productinnovatie.

Sinds het begin legde Philips de nadruk op onderzoek en ontwikkeling, als speerpunt van haar activiteiten. Dit leidde uiteindelijk tot veel belangrijke uitvindingen, zoals de compact cassette en de cd.

In 1918 ontwikkelde Philips een medische Röntgenbuis. Dit markeerde het begin van diversificatie van het productaanbod en het was tevens het moment waarop Philips startte met het beschermen van haar uitvindingen met patenten op gebieden die liepen van Röntgenbuizen tot radio-ontvangst.

In dezelfde periode probeerde ir. Hanso Henricus à Steringa Idzerda, een Nederlandse ingenieur, radiopionier en eigenaar van de kleine radiofabriek "Nederlandsche Radio-Industrie", NRI, Philips over te halen om radiolampen te gaan maken. Dit resulteerde uiteindelijk in de productie van de eerste IDZ radiolampen en de eerste Nederlandse radio-uitzending, op 6 november 1919.

Nederland was een van de eerste landen in Europa waar regelmatige radio-uitzendingen begonnen. De allereerste regelmatige uitzendingen van spraak en muziek kwamen uit het Belgische Koninklijk Paleis in Laken in 1914. Helaas kwam een einde aan deze experimenten door de Eerste Wereldoorlog, toen Duitse troepen het land binnenvielen.

In Nederland werd het eerste radioprogramma aangekondigd in de Nieuwe Rotterdamsche Courant van 5 november 1919 als "Radio Soirée-Musicale". De uitzendingen zouden de volgende dag om 20.00 uur beginnen.

De uitzendingen kwamen uit een huis in de Beukstraat 8-10 in Den Haag, waar ook de radiofabriek van NRI was gevestigd.

Het eerste liedje dat werd uitgezonden was "Turf in je ransel", een Nederlandse parademars.

 

Bescheiden begin: een model van de eerste fabriek in 1891

Expansie: de Philips fabrieken rond 1920

De eerste radio-uitzending van spraak en muziek werd uitgezonden onder de supervisie van ir. Steringa Idzerda, die gebruik maakte van Philips-Ideezet-Generator zendbuizen.

 

De afbeeldingen hierboven tonen de zender (met de roepnaam PCGG) in een latere reconstructie, met gebruikmaking van originele onderdelen, en de grote kartonnen hoorn die aangebracht was voor de studiomicrofoon.  

In die dagen was er nog geen microfoon-versterking. Sprekers, zangers of een klein orkest moesten vlak bij de microfoon gaan zitten of staan.

Tijdens de eerste uitzendingen werd een opwindgrammofoon gebruikt. De openingmelodie werd gespeeld door een kleine muziekdoos, die het eigendom was van Idzerda. Deze werd onlangs teruggevonden. Het is hier te horen:

  

 
 
 

 

 

Een Philips C1 radiolamp, één van de eerste Philips radioproducten, gemaakt rond 1920

De regelmatige uitzendingen uit Den Haag waren niet alleen heel populair in Nederland, ze werden ook opgepikt in Engeland (de BBC begon pas veel later, in 1922, met uitzendingen). De Engelse luisteraars ondersteunden ir Idzerda zelfs financieel, zodat hij kon doorgaan met uitzenden.

Philips werd ondertussen een belangrijke producent van radiolampen in Nederland. De "Idzerda-lamp" werd opgevolgd door een hele reeks andere, zoals de D1 en triodes zoals de E, de A406, de A409 en de A415.

    Philips D1 (1921)

   Philips E (1923)

     Philips A406 (1925)

 

De eerste radio-uitzendingen waren erg geliefd bij de Nederlandse radioamateurs en in die tijd werden veel andere radiobedrijven opgericht. In 1926, toen de radio in Nederland echt een grote sprong nam, maakten meer dan 500 grote en kleinere bedrijven radio's, lampen en onderdelen.

Eigenlijk begon Philips pas laat met het produceren van radio's; pas in 1925 werd Philips Radio opgericht, maar er werd in de periode vóór 1927 - het jaar waarin de eerste radio werd geproduceerd - wel intensief aan voorbereiding gedaan, met name op het gebied van het verwerven van patenten. Het streven was om uiteindelijk alle onderdelen zelf te kunnen maken. Marktonderzoek bleek een belangrijk instrument om nieuwe markten aan te kunnen boren. Door het oprichten van een eigen laboratorium, een aantal goed toepasbare uitvindingen en patenten en decentrale fabricage, groeide Philips uit tot de grootste producent van radiotoestellen ter wereld.

Omdat Philips bijna alle belangrijke radiopatenten had verworven, moesten de kleinere bedrijven aan Philips dure licenties betalen. De meeste bedrijven verdwenen dan ook snel na 1929. In 1930 was nog maar een klein aantal actief, de meeste daarvan op één of andere manier geassocieerd met Philips.

Voorbeelden van Philips advertenties uit de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw

Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op zaterdag 03 oktober 2020